امید تازه برای درمان سرطان لوزالمعده با کمک هوش مصنوعی
فناوری‌های نوین هوش مصنوعی این بار به مقابله با یکی از کشنده‌ترین انواع سرطان، یعنی سرطان لوزالمعده، برخاسته‌اند. محققان می‌گویند این فناوری نوظهور می‌تواند در آینده‌ای نزدیک مسیر درمان‌های فردی و پیش‌بینی بیماری را متحول کند.
در مطالعه‌ای منتشرشده در نشریه علوم پایه و کاربردی دانشگاه بنی‌سویف، تیمی از پژوهشگران با تحلیل دقیق منابع علمی مرتبط با سرطان لوزالمعده، کارایی هوش مصنوعی را در شناسایی و مدیریت این بیماری خطرناک مورد بررسی قرار دادند.
چرا سرطان لوزالمعده را پادشاه سرطانها می‌نامند؟
سرطان لوزالمعده به‌دلیل نرخ بالای مرگ‌ومیر و تشخیص دیرهنگام، به یکی از مرگبارترین چالش‌های پزشکی تبدیل شده است. در سال ۲۰۲۲ بیش از ۴۶۷ هزار مرگ ناشی از این بیماری ثبت شده و تازه‌ترین آمارها از بیش از ۵۱۰ هزار مورد جدید ابتلا در سطح جهان خبر می‌دهند.
پژوهشگران تاکید می‌کنند که «نبود علائم هشداردهنده در مراحل اولیه و عدم وجود نشانگرهای مولکولی قابل‌اعتماد، باعث می‌شود بیشتر بیماران در مراحل پیشرفته بیماری شناسایی شوند، جایی که دیگر مداخلاتی مثل جراحی نیز کارساز نیست.»
نقشه راه جدید: از تشخیص تا درمان
بر اساس نتایج این تحقیق، کاربرد الگوریتم‌های هوش مصنوعی می‌تواند انقلابی در روند تشخیص، پیش‌آگهی و درمان سرطان لوزالمعده ایجاد کند. تحلیل تصاویر پزشکی با کمک این فناوری، باعث می‌شود پزشکان بتوانند ارزیابی‌های دقیق‌تر و تصمیم‌گیری‌های سریع‌تری انجام دهند.
در این مقاله از نقش کلیدی «مولتی‌اُمیکس» نیز یاد شده است؛ روشی که داده‌های ژنتیکی، پروتئینی و متابولیکی بیمار را به‌صورت یکپارچه تحلیل می‌کند. نویسندگان می‌گویند برای بهره‌برداری کامل از این ظرفیت، همکاری میان متخصصان حوزه‌های پزشکی، داده‌کاوی و فناوری اطلاعات ضروری است.
هوش مصنوعی چگونه کمک می‌کند؟
مدل‌های پیشرفته یادگیری ماشین، با پردازش اطلاعات پیچیده بیماران، قادر به شناسایی الگوهای نهفته‌ای هستند که از چشم پزشکان پنهان می‌مانند. از سوی دیگر، استفاده از اینترنت اشیاء (IoT) در جمع‌آوری داده‌های بیمار، افق‌های تازه‌ای را برای پیشگیری و درمان باز کرده است.
نکته جالب در این پژوهش، تأکید بر استفاده از هوش مصنوعی قابل‌توضیح (Explainable AI) است؛ مدلی که می‌تواند پیش‌بینی‌ها و تحلیل‌های خود را به‌صورت بصری و با زبان ساده به پزشکان و حتی بیماران توضیح دهد. این رویکرد گامی مهم برای جلب اعتماد عمومی و افزایش دقت درمانی به‌شمار می‌آید.
تعامل بهتر پزشک و ماشین
نویسندگان مقاله توصیه می‌کنند پزشکان باید درک عمیق‌تری از نحوه عملکرد مدل‌های هوش مصنوعی داشته باشند، چرا که خروجی‌های این سیستم‌ها بدون تفسیر انسانی قابل‌استفاده نخواهند بود. به باور آن‌ها، ابزارهای هوشمند باید در کنار تیم‌های درمانی قرار بگیرند، نه جایگزین آن‌ها.
در انتهای مقاله، از آینده‌ای گفته می‌شود که در آن هوش مصنوعی به انکولوژیست‌ها کمک می‌کند تا درمان‌هایی دقیق، متناسب با ویژگی‌های ژنتیکی و پاسخ‌های پیش‌بینی‌شده بیماران طراحی کنند؛ از جمله درمان‌هایی مانند ایمونوتراپی، شیمی‌درمانی، پرتودرمانی و جراحی‌های هدفمند.
